Fluitenkruid is, samen met speenkruid, een van de planten die me iedere lente zo teruggooien mijn jeugd in. Als ik het eerste geel zie van speenkruid voel ik me jong, en als ik speenkruid ruik, scherp en fris, voel ik me energieker.
Ik geloof dat beide planten me terugbrengen naar de eerste jaren van mijn lagere school (nee, het heette nog geen basisschool) en er tussen thuis en school een park lag dat ze beter een bos hadden kunnen noemen. Ik was jong genoeg om bijna te geloven dat daar elfjes rondfladderden. De vorm van het speenkruid deed me denken aan sterren die waren neergestrooid over de aarde.
Het fluitenkruid stond niet in het park, maar wel aan de oevers van de singel waaraan wij destijds woonden, of langs de rivier die dichtbij stroomde. De naam van de plant zorgde ervoor dat ik altijd mijn oren gespitst hield of ik iemand hoorde fluiten. Ik sloeg er vandaag Wikipedia maar eens op na. Wat een desillusie: de Nederlandse naam is gebaseerd op het feit dat mensen van de stengels fluiten maakten. Pfff… Iets dergelijks is mij nooit gelukt – of beter: ik heb het zelfs nooit geprobeerd.
Het fluitenkruid is ook dit jaar alweer aanwezig. Onderweg naar en van mijn werk kom ik de eerste planten tegen. Toch merk ik dat de terugkeer van de plant me minder raakt dan andere jaren. Het is zo warm dat heel veel planten eerder zijn dan anders. De ontroering om de eerste sneeuwklokjes smolt toen ik zag dat er ook al madeliefjes bloeiden. De sneeuwklokjes waren niet meer exclusief.
‘Exclusief!’ riep een fluitenkruidplant langs de Noordendijk me tegemoet, toen ik vorige week naar huis liep. ‘Exact! Dat is het probleem! Er is geen exclusiviteit meer.’
Ik bleef stil bij hem staan. Fluitenkruid dat kan praten moet je niet negeren. Ik wilde vragen wat hij precies bedoelde, maar het fluitenkruid was spraakzaam genoeg om geen vragen nodig te hebben.
‘Ik heb nauwelijks meer ruimte om te groeien,’ schreeuwde het fluitenkruid met een hoog, wat fluitend (aha!) stemmetje. ‘Vroeger – vroeger – toen mijn voorkruiden hier bloeiden, was de aarde zwart en ledig als zij opkwamen. Zij heersten over het voorjaar. Zij lieten zich niet door de wind leiden, of zich verspreiden door dieren – zij bepaalden zélf waar ze groeiden. En zo hoort het!’
Dat fluitstemmetje begon opvallend snel te vervelen – ik had de neiging door te lopen. Maar de wind aaide de plant en streelde toen langs mijn neus, en die oude vertrouwde geur, van de dagen toen mijn leven nieuw was, raakte mij.
‘Wij waren exclusief,’ zei het fluitenkruid, iets zachter, of zo leek het voor mij. ‘Andere planten kwamen ná ons, en groeiden in onze scháduw. Maar nu – tss! Mijn wortels komen in aanraking met ordinaire paardenbloemen, die een beetje om ons hinniken. Onnozelaars! Brandnetels en boterbloemen trekken zich niet van ons aan. Madeliefjes doen alsof zij alleenheersers zijn. Ze groeien om me heen zonder het respect dat ons toekomt. Als ze de kans kregen, zouden ze over me heen groeien.’
De stem werd weer scheller. Ik zei: ‘Madeliefjes zijn klein. Jij bent –’
‘Ze zijn met velen! Ze nemen er geen genoegen mee om in de schaduw van mijn schermbloemen te groeien! Ze giechelen met elkaar in plaats dat ze mij het respect geven dat –’
‘Is het niet een kwestie van geven en nemen?’ suggereerde ik. ‘Er is toch plaats genoeg om –’
‘Ze je me niet eens laten uitpraten?’ Het fluitenkruid floot niet meer; het schreeuwde naar me.
‘Sorry,’ mompelde ik.
‘Ik ben groot,’ bromde het fluitenkruid. ‘Ik verdien respect!’
Ik wilde iets zeggen over dat respect iets is waar je je best voor moet doen, maar er trokken wolken voor de zon, en de wind werd koud. In het vale licht leken de bloemen van het fluitenkruid plots op plekken sneeuw waar ik zomaar over uit zou kunnen glijden.
Ik liep voorzichtig verder. IJzig klonk achter me nog de ijle stem van het fluitenkruid: ‘Ik hoor bij jouw jeugd. Kom voor me op!’
Ik voelde me oud bij het besef dat tot me doordrong: zelfs sommig fluitenkruid zou PVV stemmen als het de kans kreeg. Klimaatverandering heeft verstrekkende gevolgen.